Mieszko I i Bolesław Chrobry
(początki państwa polskiego)
Z okresu wcześniejszego zachowało się niewiele wiadomości o sile zbrojnej Słowian. Wiemy na pewno, że w obronie swych ziem i w wyprawach wojennych stawali solidarnie wszyscy mężczyźni zdolni do noszenia broni. Stąd pochodzi słowo "wojsko", oznaczające chmarę ludzi. Niezależnie od od stałej, karnej i walecznej drużyny, władcy piastowscy wzywali za pomocą tzw. wici pospolite ruszenie ludności rolniczej.
Obok pospolitego ruszenia działającego podobnie jak w okresie przedpaństwowym, którego obowiązkiem była obrona bezpośredniego terenu w razie agresji, pojawiła się drużyna książęca. Władca utrzymywał ją z danin od ludności rolniczej i ze zdobyczy wojennych. Używana była dla szerzej zakrojonych działań zbrojnych, także ofensywnych. Była to stała siła zbrojna przy księciu. Doskonale zorganizowana, zdyscyplinowana, dobrze wyszkolona i liczna drużyna dała pierwszym Piastom zasadniczą przewagę nad innymi ośrodkami plemiennymi. Pozwoliło im to na szybką ekspansję państwa piastowskiego, a także na prowadzenie wojen z sąsiednimi państwami.
Drużyna
Piechota podzielona była na oddziały:
- Piechota strzelcza - wyposażona w ciężkie łuki, oszczepy a czasami proce
- Tarczownicy - wyposażonych w tarcze, włócznie i topory
- Najemnicy normandzcy - rycerze najemni pochodzący z Normandii (pół. Francja), wyposażeni w charakterystyczne topory bojowe
[1] 
[2]
[3]
[1] Pancerny
[2] Pieszy tarczownik
[3] Rycerz normański
Jazda dzieliła się na:
- Jazda ciężkozbrojną (pancerni) - wyposażona w miecz, topór, włócznię, tarczę, hełm i pancerz
- Jazda lekkozbrojną - wyposażona jak żołnierz ciężkozbrojny z pominięciem pancerza
Początkowo drużyną dowodził osobiście książę, jego najbliżsi krewni lub współpracownicy. Z czasem, wraz z rozwojem terytorialnym i powiększaniem się liczebności wojska konieczne było utworzenie funkcji organizatora siły zbrojnej. Od XI wieku był nim komes nadworny - wojewoda-palatyn (łac.comes palatinus), posiadający również niemilitarne funkcje administracyjne. Z czasem urząd ten został podzielony na dwa o odmiennych kompetencjach:
- Marszałek dworu - administracja cywilna,
- Wojewoda - administracja wojskowa.
Wojsko polskie w tamtych czasach rzadko staczało bitwy na otwartym polu. Ulubioną metodą walki było wciąganie przeciwnika w zasadzkę, a następnie nękanie go ciągłymi atakami w dzień i w nocy. Metodę tą określa się wojną szarpaną lub partyzancką. Niewiele wiemy natomiast o organizacji wojsk polskich w okresie wczesnofeudalnym. Żołnierze tworzący drużynę otrzymywali od księcia żołd, udział w łupach, uzbrojenie i wyżywienie.
Pancerni (Drużynnicy)
Około 3000 konnych wojowników stanowiło drużynę, a wg podróżnika i kupca żydowskiego Ibrahima ibn Jakuba:
"Każdy z nich liczył się za 10 innych"
Dlaczego tak wysoko oceniani byli ówcześni wojowie? Było to związane z doskonałym jak na owe czasy uzbrojeniem i wyszkoleniem, które pozwalały nie tylko bronić ziemi przed obcym najazdem, ale również uczestniczyć w wyprawach wojennych. Drużynnicy piastowscy nie otrzymywali ziemi i musieli być w stałym pogotowiu.
Część drużynników stanowiła straż przyboczną księcia - pozostali rozmieszczeni byli w grodach. I tak np. wg Galla Anonima 1500 pancernych w Gnieźnie, 1300 w Poznaniu, 800 we Włocławku i 300 w Gieczu.Mieszko I miał 3000 pancernych, a Bolesław Chrobry już 3900. Obowiązek zaopatrzenia wojska spoczywał na okolicznej ludności zamieszkującej tzw. wsie służebne.
Uzbrojenie:
Wój miał na głowie stożkowaty hełm (tzw. szłom), z którego ze względu na kształt ześlizgiwały się wszelkie ciosy. Tułów jego okrywał pancerz zw. kolczugą, składała się ona z wielu splecionych ze sobą stalowych kółek, tworzących jakby jednolitą tkaninę. Wykonywano je ręcznie i łączono za pomocą nitów.
Pancerz ten nie krępował ruchów a świetnie chronił przed wszelkimi ciosami miecza, strzał, czy włóczni.Na lewym ramieniu jeździec trzymał drewnianą tarczę obciągniętą skórą (najczęściej okuty drewniany tzw.puklerz). Wzmacniały ja dodatkowe żelazne okucia na brzegach i wypukły środek zwany umbrem.
Tarcza ta świetnie amortyzowała ciosy i zatrzymywała strzały. Przewieszana przez plecy dawała większą swobodę ruchu.
Drewniany puklerz 
Szłom
Kolczuga 
Topory
Przy lewym boku woj miał główną broń obosieczny miecz, który służył do cięcia i kłucia. Często nadawano mieczom imiona np. miecz Bolesława Krzywoustego zwał się Żuraw a Bolesława Chrobrego Szczerbiec. Miecze były drogie, dlatego zamiast nich używano często tańszych toporów. W prawej ręce trzymał włócznię ok. 2 m długości zakończoną stalowym grotem. Mógł nią rzucać lub nacierać na wroga, trzymając broń pod pachą.
Miecz typu normańskiego (X-XI w.)
Bez koni nie byłoby jeźdźców, a zatem poświęćmy im nieco uwagi. Na początku były to niewielkie koniki zbliżone do tzw. tarpanów. Te koniki bardzo wytrzymałe, mało wymagające, świetnie poruszające się w lesistym terenie, były jednak zbyt małe, aby mogły dźwigać długo okrytego zbroją jeźdźca i zbyt lekkie by zapewnić pancernej kawalerii należytą siłę uderzenia. Hodowano więc głównie dla potrzeb wojny konie silniejsze i większe.
Rząd koński składał się z siodła ze strzemionami zawieszonymi na puśliskach oraz z uzdy zaopatrzonej w wędzidło tręzlowe. Siodła te miały szkielet drewniany, powleczony skórą i były wysłane poduszkami z pierzem. Ich wysokie symetryczne łęki ozdabiano okuciami z brązu. Grzbiet koński pod siodłem okrywał kilimkowy czaprak.
Grody - pierwsze twierdze
Ogromną rolę, w organizacji obronnej państwa, odgrywały grody. Lokowano je w kluczowych punktach komunikacyjnych, charakteryzujących się trudną dostępnością - zwykle na naturanych wzniesieniach, cyplach otoczonych mokradałmi, w międzyrzeczach. We wczesnym średniowieczu były miejscem centrami plemiennymi i ośrodkami kultu pogańskiego.
Oprócz samej lokalizacji dodatkowymi założeniami obronnymi były fosy, wały ziemne, wały o konstrukcji drewniano-ziemnej lub kamiennej i palisady. Na terenie wokół grodu pojawiały się podgrodzia.
Grody z jednej strony były ośrodkami władzy księcia (króla), a także były to obronne osady graniczne. W XII i XIII wieku grody przekształcały się w miasta.
Pozostałości po grodach przyjmujące formy wałów ziemnych nazywa się grodziskami. Przykładami grodzisk na terenie Polski mogą być np. obiekty znajdujące się na Ostrowie Lednickim, jak również w takich miejscowościach, jak np. Grzybowo i Giecz w Wielkopolsce czy Trzcinica i Stradów w Małopolsce.
Typy grodów:
- Gród zamieszkany - zwykle położony w miejscu obronnym z natury, trudno dostępnym, otoczony wałami obronnymi, naturalną lub sztuczną fosą, palisadą, zasiekami. Stale zamieszkany przez rzemieślników pracujących w grodzie oraz rolników pracujących na okolicznych polach. Obie kategorie mieszkańców stanowiły pełnoprawnych obywateli grodu. Przykładem grodu zamieszkanego jest Biskupin;
- Gród schronieniowy (refugium) - położony w trudnodostępnym terenie, dający w razie agresji schronienie całej miejscowej ludności normalnie żyjącej w rozproszeniu oraz silny punkt oparciazbrojnego
Bibliografia:
- Wikipedia
- Wyszukiwarka Google
- Krwią i Blizną – J.Fonkowicz, T.Twargowski
- Rycerze polscy – Piotr Skurzyński
- Ilustrowane Dzieje Polski – Dariusz Banaszak, Tomasz Biber, Maciej Leszczyński
- Broń i zbroje – Michèle Byam
- Pierwsze Państwo Polskie – Gerard Labuda
- Dzieje Wojska Polskiego – Rafał Korbal
- Szymona Kobylińskiego Gawędy o broni i mundurze – Wydawnictwo MON
- Broń i strój rycerstwa polskiego w średniowieczu – Andrzej Nadolski
- Historia Polski – Piotr Skurzyński
Autor: 80wieta08
Żródło: http://www.eioba.pl/
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz