Początek historii Ziemi Kołobrzeskiej sięga ok. 8 tys. lat p.n.e. Wyznacza ją cofające się zlodowacenie bałtyckie, w wyniku którego powstało między innymi dzisiejsze, polskie wybrzeże. Pięć tysiącleci później na terenie Pomorza Środkowego pojawili się pierwsi mieszkańcy.
Makieta grodu w Kołobrzegu
źródło: http://2.bp.blogspot.com/
Jak ustalili archeolodzy ich główne zajęcie stanowiła uprawa roli oraz hodowla zwierząt. W epoce brązu i wczesnej epoce żelaza nad ujście Parsęty dotarli przedstawiciele kultury łużyckiej. Ich obecność w regionie potwierdza między innymi miecz znaleziony na południowo-zachodnim skraju Lasu Kołobrzeskiego, aktualnie znajdujący się w zbiorach Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu.
Jeszcze przed nastaniem naszej ery, na Ziemi Kołobrzeskiej rozwinął się handel. Jak należy przypuszczać głównymi szlakami handlowymi tamtego okresu były rzeki Parsęta i leżąca na zachód od niej, Rega. To właśnie tymi drogami docierały towary nie tylko z terenów dzisiejszej Polski, ale najprawdopodobniej całego ówczesnego świata. Zjawisko to nasiliło się najpewniej u schyłku starożytności, kiedy w okolicy gościć zaczęli kupcy z Galii, Skandynawii oraz Arabowie. Śladem po tych ostatnich są dirhemy - monety znalezione podczas prac archeologicznych w dawnych ośrodkach grodowych w Bardach i Kędrzynie.
Rewelacją historyczną minionego roku stało się odkrycie, jakiego na Starówce dokonali członkowie Zespołu Badań Ratowniczych w Kołobrzegu Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk pod przewodnictwem dr Beaty Wywrot-Wyszkowskiej. W czasie prowadzonych w lipcu oraz sierpniu prac związanych z budową nowej galerii handlowej między ulicami Armii Krajowej i Katedralną natrafiono na pozostałości osiedla lokalnej, niesłowiańskiej społeczności z czasów cesarstwa rzymskiego, w postaci dwóch jam grobowych.
Istotne zmiany w zakresie osadnictwa w dorzeczu Parsęty przyniósł VI w. n.e. W okresie tym coraz częściej zapuszczano się na morski brzeg oraz zlokalizowane niedaleko od niego źródła solankowe. W kolejnym stuleciu funkcjonowały już, nieco później przekształcone w grody, osiedla w Bardach, Kędrzynie, Piotrowicach oraz Trzyniku. Odrębna osada utworzona została na północnym skraju Wyspy Solnej, a pod koniec VII w. - następna, nieopodal dzisiejszego Oddziału Historii Miasta MOP. Źródłem dochodów ich mieszkańców były wyroby z brązu, żelaza, bursztynu i poroża. Trudnili się także rolnictwem, hodowlą i rybactwem. Bogacenie się umożliwiały poza tym warzelnie soli, którą pozyskiwano w obszernych, otwartych panwiach.
Ważne w dziejach wczesnośredniowiecznego Kołobrzegu wydarzenia przyniósł wiek VIII i IX. To właśnie wtedy na położonych kilka kilometrów od brzegu wzniesieniach, we współczesnym Budzistowie powstało osiedle będące kolebką miasta.
źródło: http://1.bp.blogspot.com/
Jak udało się ustalić w trakcie przeprowadzonych w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia badań dendrologicznych, między 879 a 890 r. osadę otoczono ziemno-drewnianym wałem o konstrukcji rusztowej. W ten sposób powstał gród o powierzchni mniej więcej 1,5 ha, w latach 917-930 powiększony o podobnych rozmiarów południowe podgrodzie.
Analizując pierwsze kołobrzeskie budowle warto odnieść się do badań, które na terenie Kołobrzegu prowadzili profesorowie Lech Leciejewicz oraz Marian Rębkowski. Udało im się ustalić, że w przeciwieństwie do większości zachodniopomorskich ośrodków doby wczesnego średniowiecza, podstawowym budulcem budzistowskich domów było drewno drzew liściastych, przede wszystkim dębu, a nie najpopularniejsza w tamtym czasie - sosna. Naukowcy wysunęli wniosek, że powodem tego zjawiska była niewielka ilość lasów w bezpośrednim sąsiedztwie grodu, otoczonym przede wszystkim przez podmokłe, bagniste tereny.
Makieta grodu w Kołobrzegu
źródło: http://www.polskaniezwykla.pl/
Jak wskazuje profesor Leciejewicz, krótko przed pierwszymi wyprawami na Pomorze Środkowe organizowanymi przez Polan, Kołobrzeg był obok Białogardu najważniejszym ośrodkiem w dorzeczu Parsęty. Zasięg ówczesnej Ziemi Kołobrzeskiej obejmował obszar od Jeziora Resko i niewielkiej rzeki Dębosznicy na zachodzie, przez stanowiącą południową granicę Radew i Jezioro Jamno w części wschodniej.
W jej granicach, prócz opisywanego grodu znajdowały się także ufortyfikowane osiedla w Kłopotowie, Pustarach, Rościęcinie, Świelubiu i Trzyniku. Poza tym tereny obejmowały także część dzisiejszego powiatu koszalińskiego z Bardzlinem, Kretominem, Boninem oraz nadmorskim Mielenkiem. Warto przy tym wspomnieć, że w źródłach z okresu próżno jest szukać śladu Koszalina.
Zamieszkujący wszystkie te ośrodki Pomorzanie odbierani byli przez współczesnych jako lud zamożny. Zgodnie z "Kroniką Kołobrzegu" autorstwa Hieronima Kroczyńskiego, który z kolei powoływał się na wczesnośredniowiecznych, germańskich kronikarzy, ich ubiór stanowiły charakterystyczne, barbarzyńskie kapelusze i płaszcze. Nie stronili też od ozdób wykonanych ze srebra i złota.
Wszyscy wyznawali religię Słowian ze Światowidem, a przede wszystkim popularnym na Pomorzu Zachodnim, zwłaszcza w rejonie Wolina, Trygławem na czele. Wierzyli też w święte gaje oraz drzemiące w Bałtyku duchy, z których morze oczyścić miał dopiero na początku XI w. sprowadzony nad Parsętę przez Bolesława Chrobrego, pierwszy kołobrzeski biskup - Reinbern.
W X w. nad ujściem Parsęty coraz częściej zaczęli pojawiać się przedstawiciele późniejszego dominium Piastów. Już po zjednoczeniu ziem polskich nad Bałtyk skierowała się wyprawa Mieszka I.
To najprawdopodobniej w jej efekcie zniszczona została część umocnień Budzistowa. Odbudowano je w kolejnych latach już w formie charakterystycznej dla fortyfikacji wielkopolskich, opartej o tzw. konstrukcję hakową. Coraz mniejsze znaczenie tamtym czasie miały też lokalne ośrodki plemienne, które w kolejnych dekadach w większości zostały opuszczone.
Dr Beata Wywrot-Wyszkowska z PAN przy najnowszym, kołobrzeskim odkryciu -
- jamie grobowej z okresu wpływów rzymskich.
fot. Łukasz Gładysiak
źródło: http://www.gk24.pl/
Znaczenie wczesnośredniowiecznego Kołobrzegu dostrzegli władcy z dynastii piastowskiej. To właśnie tutaj pierwszy król Polski, Bolesław Chrobry zdecydował się stworzyć główny punkt administracyjny podbitego Pomorza. W 1000 r. Budzistowo stało się też siedzibą pierwszego pomorskiego biskupa.
Badania archeologiczne Kołobrzegu okresu wczesnego średniowiecza prowadzone były przez polskich badaczy od połowy lat pięćdziesiątych. Wcześniej po najstarszą historię regionu sięgał między innymi Hermann Riemann. Dziś o pierwotnych kołobrzeżanach przypominają zabytki. W grupie najstarszych warto wymienić na przykład kamienny toporek zachowany w Muzeum Oręża Polskiego czy eksponowana w Oddziale Historii Miasta tej placówki, drewniana łódź - dłubanka.
Część artefaktów, jak złoty naszyjnik znaleziony w Piotrowicach (dziś w zbiorach ratusza w Lubece), podziwiać można za granicą.
W poszukiwaniu czasów przedpiastowskich warto też udać się poza miasto. W regionie na uwagę zasługują w szczególności pozostałości grodziska w Bardach czy tamtejsze cmentarzysko kurhanowe. Podobne znajdziemy w Kłopotowie i Świelubiu.
Autor: Łukasz Gładysiak
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz