Musokios, Mousokios (gr. Μουσώκιος VI w.) to wódz słowiańskiego plemienia Sklawinów, znany z relacji Teofilakta Symokatty. Wydaje się być pierwowzorem Madżaka, króla który zjednoczył Słowian i stworzył pierwszą federację słowiańską, opisanym w kontekście relacji podróżników arabskich do krajów słowiańskich.
Zasięg ludów słowiańskich VI w.
źródło: slavyanskaya-kultura.ru
W literaturze
Musokios pojawia się w kontekście wyprawy odwetowej bizantyjskiego generała Priskosa na innego wodza sklawińskiego, Ardagasta, która miała miejsce ok. 592 roku. Teofilakt Symokatta informuje, że obaj słowiańscy władcy mieli pozostawać w przyjaznych stosunkach i po rozgromieniu Ardagasta przez wojska bizantyjskie Musokios próbował udzielić mu zbrojnej pomocy. Na skutek zdrady został pojmany i trafił w ręce wroga[1]. Imię słowiańskiego wodza, zapisane w oryginale jako Μουσοκιος, próbuje się odczytywać jako Mużok[2] lub Musok[3].
Musoke był wg Wikipedii, królem dackich Słowian pod koniec VI wieku.Był on znany bizantyjskim historykom, por. Teofilakt Simokatta. Przypuszczalnie centrum jego władzy było w okolicy rzeki Ialomiţa (między Karpatami a rzeką Siret). W roku 593 Musoke został pokonany i schwytany przez bizantyjskiego stratega Priscinusa, który prowadził armię w krainie Słowian naddunajskich. Nieco wcześniej jego armia spustoszyła kraj innego słowiańskiego wodza - Ardagasta . Simokatta zauważa, że kraje słowiańskich władców były w przyjaznych stosunkach, a po klęsce armii Ardagasta Musoke nawet próbował udzielić mu pomocy wojskowej.
Tytuł króla
Historycy przyznają mu tytuł Ricks- króla. W praktyce bizantyjskiej tytuł Ricks przyznawano władcy barbarzyńców, cieszącemu się pełną władzą cywilną i wojskową, a także mając podwładnych władców na niższym poziomie. Dla tego władcy Musoke podwładnym mógł być Ardagast.
Antowie w źródłach
Antowie występują w Kronice Jordanesa z VI wieku, w tekstach Prokopiusza z Cezarei, Pseudo-Maurycego i Menandra Protectora. Wymienieni autorzy uważali Antów za Słowian. Istnieje hipoteza według której w tradycji wczesnosłowiańskiej przetrwały sarmackie wierzenia i tamgi, które dały początek m.in. znakom herbowym Rurykowiczów i polskiej szlachty[4]. Jordanes twierdził, że wszystkie znane mu ludy słowiańskie są ze sobą skoligacone.
Z nazwy wymienia w swojej Kronice trzy: Antów, Wenedów i Sklawinów: Sed nihil valet multitudo in bello, praesertim ubi et multido armata advenerit: nam hi, ut initio expositionis , vel catalogo gentis dicere coepimus, ab una stirpe exorti, tria nunc nomina reddidere, id est, Veneti, Antes, Sclavi; qui quamvis nunc, ita facientibus peccatis nostris, ubique desaeviunt: tamen tunc omnes Ermanarici imperiis servire.
Jordanes zalicza Antów do plemion wschodniosłowiańskich zamieszkujących, od około IV wieku, dorzecze Dniepru. Wymienia też ich wodza Boza i siedemdziesięciu naczelników, którzy w roku 375 zostali pokonani przez króla Ostrogotów Winitara i ukrzyżowani. Centrum ich osadnictwa w VI wieku występuje w rejonie Kaniowa. Na początku VII wieku walczyli z Awarami.
Menander[5] opisuje ich niepowodzenia w tej walce oraz poselstwo wysłane przez Antów do kagana Awarów. Przywódca poselstwa, Medzamir, wyniosłym zachowaniem oburzył kagana, który polecił go zabić.
Mapa najstarszej hydronimii słowiańskiej wg Spławińskiego
źródło: http://histmag.org/
Kiedy władcom Antów niedobrze się wiodło i wbrew swym nadziejom znajdowali się na dnie upadku, zaraz Awarowie grabili ich ziemie i łupili kraj. Utrapieni najazdami nieprzyjaciół Antowie wysłali do nich poselstwo, wybrawszy w tym celu Medzamirosa, syna Idaridziosa a brata Kalagastosa i prosili, aby wykupił kilku wziętych do niewoli współplemieńców. Medzamiros tedy przybywszy w poselstwie do Awarów, a będąc człowiekiem wymownym i lubiącym górnolotne słowa, przemawiał do nich trochę dumnie i hardo. Wtedy ów Kotagir, sprzyjający Awarom, a knujący jak najgorsze zamysły przeciw Antom, skoro Medzamiros mówił zbyt wyzywająco jak na posła, powiedział do chagana:
„ten człowiek posiada u Antów największe wpływy i potrafi w każdym wypadku stawić czoło swoim wrogom; trzeba go zatem zgładzić, aby na przyszłość bez przeszkód najeżdżać na ich ziemie".
Za jego namową Awarowie podeptali przywileje poselskie i za nic mając sprawiedliwość Zamordowali Medzamirosa. Od tego czasu jeszcze więcej niż przedtem spustoszyli ziemie Antów i nie przestali stamtąd uprowadzać ludzi i zdobyczy.
Pseudo-Maurycy tak opisuje Antów i ich bliskość Sklawinom:
Terytoria Sklawinów i Antów leżą jedne za drugim, wzdłuż rzek i łączą się między sobą tak, że nie ma między nimi żadnej znaczniejszej przerwy. Mieszkają w lasach, wśród rzek, bagien, moczarów i mając rozliczne wyjścia ze swoich siedzib ze względu na mogące ich spotkać niebezpieczeństwa, wszystko co im jest potrzebne, składają w ukryciu, nie trzymając nic zbytecznego na widoku[6] (Strategikon, VII w.)
Prokopiusz z Cezarei, w swojej Historii sekretnej, wymienia Antów kilkukrotnie, za każdym razem w niekorzystnym świetle i towarzystwie (tj. Medów, Saracenów, Sklawenów [...] i innych barbarzyńców[7], oraz Hunów):
Odkąd zaś Justynian wstąpił na tron, Hunowie, Sklaweni i Antowie niemal co rok najeżdżali Illirię i całą Trację – wszystko od Zatoki Jońskiej aż do samych przedmieść Bizancjum, wraz z Grecją i Chersonezem – i w straszliwy sposób gnębili tamtejszą ludność. Przy każdym takim zagonie ponad dwieście tysięcy Rzymian musiało, jak sądzę, stracić życie lub pójść w niewolę, w wyniku czego cały ten kraj stał się istną "scytyjską pustynią".[8]
Ponadto, chociaż Medowie i Saraceni spustoszyli znaczną część Azji, a Hunowie, Sklaweni i Antowie całą Europę, chociaż niektóre miasta zrównali z ziemią, a z innych ściągnęli ogromną kontrybucję, chociaż wreszcie całą niemal ludność wzięli w niewolę i zabrali jej wszystko, co posiadała – nawet wtedy Justynian nikomu nie umorzył podatku, z wyjątkiem jedynie miast, które zostały zdobyte, a i to tylko na jeden rok.[9]
W swoim dziele Bellum Gothorum podaje nam więcej szczegółów dotyczących Antów:
Zatoka Meotycka wpada do Pontu euxyńskiego. Mieszkańcy tameczni, przedtem Cymmerowie zwani, już teraz nazywają się Uturguri. Dalsze krainy na północ zajmują nieprzeliczone narody Antów (populi Antarum infiniti), a opisawszy charakter i obyczaje Słowian kończy: Przedtem i Słowianie [Sklaweni] i Antowie jedno mieli imię; albowiem obadwa narody za starodawnych czasów zwano Spory[10] (Σπόρους) dotego, jak mniemam, że σποράδην t.j. rozproszenie po wioskach swoich mieszkali. Dla tej też przyczyny zajmują obszerne ziemie; większa bowiem część krain z tamtej strony Istru w ich jest dzierżeniu.[11]
.jpg)
Życie wschodnich Słowian (1909)
Sergej Wasiljewicz Iwanow
źródło: commons.wikimedia.org
Madżak a Musokios
Istnieje teoria wg której Madżak miał być późną relacją o zdobyczach wojennych Musokiosa. Istnieje szereg literatury próbującej zidentyfikować tego władcę z odniesieniami w późniejszych źródłach.
Archeologia o początkach Słowian: materiały z konferencji, Kraków, ... - Strona 24
books.google.pl/books?id=QusrAQAAIAAJ
Piotr Kaczanowski, Michał Parczewski, Uniwersytet Jagielloński. Instytut Archeologii - 2005
W dalszej części ustępu o Słowianach al-Masudi raz jeszcze nawiązuje do tej sprawy: Wspominaliśmy już na początku dzieje króla, któremu panujący ich w dawnych czasach podlegali królowi Madżak, władcy Walinjana (...). Lud ten jest ...
Mity, podania i wierzania dawnych Słowian - Strona 128
books.google.pl/books?isbn=8371206887
Jerzy Strzelczyk - 1998
Madżak - legendarny władca Słowian. Autor arabski al-Masudi (zm. 956) w traktacie encyklopedycznym Złote łąki zawarł m.in. interesujące informacje o Słowianach, w tym tradycję ich wspólnego pochodzenia. Słowianie „należą do potomków ...
Początki Polski - Strona 30
books.google.pl/books?id=JTMaAAAAIAAJ
Józef Widajewicz - 1948 -
Niezrozumiała nomenklatura Madżak wygląda na wyrażenie skażone lub może przystosowane do wymogów mowy arabskiej. W świetle relacji Masudiego zarysowuje się jasno ustrój państwowy owej grupy Słowian, której przewodzili Wieleci.
Kronika Słowian: Ruś Kijowska w czasach pierwszych Rurykowiczów - Strona 40
books.google.pl/books?isbn=8373968008
Witold Chrzanowski - 2009 -
Wspominaliśmy już na początku dzieje króla, któremu panujący w ich dawnych czasach podlegali królowi Madżak, władcy Wa- linjana [...]. Lud ten jest wśród plemion słowiańskich najczystszej krwi" (Al-Masudi). „W ubiegłych czasach zbierał ...
Slavia antiqua: rocznik poświecony starozytnościom słowiańskim - Tom 46 - Strona 178
books.google.pl/books?id=8OYKAQAAMAAJ
2005
Istotą rozważań jest wzmianka o plemieniu, do którego od początku należała władza (o nazwie: W.l.njana)2, którego władca nazywał się Madżak. Tego plemienia słuchały inne narody słowiańskie, bowiem tu był główny ich król (ew. władza).
Fragments of the history of Western Slavs - Tomy 1-3 - Strona 47
books.google.pl/books?isbn=8370633374
Gerard Labuda - 2002
Zwrócił też uwagę na plemię Walinana i króla ich imieniem Madżak, uważając, że zarówno jedna, jak i druga nazwa to „są prawdziwie nieschwycone istoty". Stwierdza bowiem, że każda z identyfikacji, której byśmy się chcieli jąć, na kruchych …
Słownik starożytności słowiańskich: encyklopedyczny zarys kultury ... - Tom 6 - Strona 300
books.google.pl/books?id=QqlmAAAAMAAJ
Polska Akademia Nauk. Komitet Słowianoznawstwa, Władysław Kowalenko, Gerard Labuda - 1977
Wg al-Mas'udiego do tego plemienia należała w dawnych czasach władza nad ludami słow.: król W.linana nosił miano Magak (właściwie Mag.k, ob. Madżak). M. Charmoy odczytał nazwę plem. W. jako Velinana (a nazwę ich króla Madjik) i …
Ze słowiańskich dziejów
Borys Olszańskij
Słowianie w historiografii wczesnego średniowiecza od połowy VI do ... - Strona 43
books.google.pl/books?isbn=8322905874
Lech A. Tyszkiewicz - 1991
hipotetycznie stwierdził, że relacja Masudiego z połowy X w. mówi o tych samych w gruncie rzeczy wypadkach: Dulebowie = Walinjama lub Welitaba, Mezamir = Madżak. Łowmiański (s. 354) uznał książęce stanowisko Mezamira ...
Słowiańszczyzna pierwotna: - Strona 63
books.google.pl/books?id=PqtgAAAAIAAJ
Gerard Labuda - 1954
... ale są poganami, którzy nic nie wiedzą o prawdach wiary. Tworzą oni liczne narody. Otóż między nimi jest jeden [naród], przy którym od dawna, od samego początku była władza; jego król nazywał się [inaczej: był zwany, nosił tytuł] Madżak.
Kwestya ruska w świetle historyi: Odbitka z "Przeglądu Narodowego." - Strona 28
books.google.pl/books?id=SExBAAAAIAAJ
Adam Szelągowski - 1911
3) Owo plemię Antów, po fakcie zamordowania Mezamira, Marąuart przenosi nad Bug, po to, żeby przy pomocy Nestorowego zrównania Dulibów, Bużan i Wołynian wytłumaczyć nazwę plemienia Walinjana, z którego ów Madżak-Mezamir ...
Podlasze: śladami ruskiej przeszłości - Strona 58
books.google.pl/books?isbn=8391429709
Jerzy Hawryluk - 2000
Otóż jest jeden przy którym od dawna była władza; jego król nazywał się Madżak. Naród ten zwie się Walinjana. I temu ludowi zwykły się były podporządkowywać pozostałe plemiona słowiańskie, ponieważ ten lud dzierżył władzę: inni ...
Wstęp do historii Słowian: perspektywy antropologiczne, ... - Strona 203
books.google.pl/books?id=hGsrAAAAIAAJ
Jan Czekanowski - 1957
Magak (Madżak). Ten naród zwie się Walinjana i temu narodowi zwykły się były podporządkować pozostałe plemiona słowiańskie, ponieważ u nich była władza i inni ich królowie jej ulegali". Zawarte w nawiasach przypuszczenie Gerarda L ...
Dzieje Lubelszczyzny: praca zbiorowa - Tom 1 - Strona 119
books.google.pl/books?id=wR4JAQAAIAAJ
Tadeusz Mencel - 1974 -
Al-Ma- sudi podaje, że król Madżak rządził ludem Walinjana, „przy którym z dawna od samego początku była władza ... i temu narodowi zwykły się były podporządkowywać pozostałe plemiona słowiańskie, ponieważ przy nim była władza i ...
Piastowski nurt Odry - Strona 199
books.google.pl/books?id=4gVFAAAAIAAJ
Wojciech Myślenicki - 1972
... znajdują się na północy i rozciągają się aż do zachodu, że tworzą oni liczne narody i że jeden z tych narodów — naród W a l i n- j a n a, którego królem był Madżak, od dawna miał władzę nad innymi plemionami i królami słowiańskimi.
Materiały źródłowe do historii Polski epoki feudalnej - Tom 1 - Strona 63
books.google.pl/books?id=iKQP-ioTC7sC
1954
Otóż między nimi jest jeden [naród], przy którym od dawna, od samego początku była władza; jego król ->nazywał się [inaczej: był zwany, nosił tytuł] Madżak. Naród ten zwie się Walinjana 17. I temu ludowi zwykły się były podporządkowywać ...
zagadnienia kultury: - Strona 41
books.google.pl/books?id=aXgSAQAAIAAJ
Andrzej Nowakowski - 1972 -
Grekow twierdzi, że wspomniany przez Masudiego Madżak (Maha) jest właśnie dulebskim księciem, naczelnikiem owego wojskowego związku. Pamięć o tym organizmie długo trwała w Kijowie i tym należy tłumaczyć wzmiankę w latopisie.
Pierwsze państwo słowiańskie: państwo Samona - Strona 164
books.google.pl/books?id=QmkZAAAAIAAJ
Gerard Labuda - 1949
336 — 341) i G. Vernadsky'ego (An- cient Russia, s. 186 — 87), z których pierwszy identyfikuje legendarnego króla: Madżak z przekazów al-Masudiego z Mezamirem, a drugi z królem Musok'iem, wspomnianym przez Teofylakta Simokattesa ...
Aryjczycy odeszli, wilki przyszły
Wsiewołod Iwanow
źródło: www.stranamam.ru
Studia nad pograniczem polsko-ruskim w XXI wieku - Strona 65
books.google.pl/books?id=z1E1AAAAIAAJ
Franciszek Persowski - 1962 -
Grekow 160 uważa, że w VI w. istniał w Karpatach wielki związek wojskowy pod przewodnictwem ksiecia Dulebów, którym miał być Madżak Masudiego. Pamięć o Dulebach słowiańskich przeszła do dziejopisa kijowskiego. Wołynian ...
Kwartalnik historyczny - Tom 23 - Strona 363
books.google.pl/books?id=AV7pAAAAMAAJ
1909 -
z królem „Madżak" na czele, panowali od wieków nad resztą Słowian, czczeni przed innymi jako szczep 'krwi najczystszej i zasług największych ; później dopiero rozdwoiły Słowian niesnaski i odtąd każdy szczep odrębnego uznawał króla.
Acta archaeologica Lodziensia - Wydania 18-23 - Strona 41
books.google.pl/books?id=BXAsAAAAMAAJ
1970 -
Greków twierdzi, że wspomniany przez Masudiego Madżak (Maha) jest właśnie dulebskim księciem, naczelnikiem owego wojskowego związku. Pamięć o tym organizmie długo trwała w Kijowie i tym należy tłumaczyć wzmiankę w latopisie.
Teki Historyczne - Tomy 2-5 - Strona 19
books.google.pl/books?id=fzk7AQAAIAAJ
1948:
Dalej mówi Vernadsky o rzekomym księciu dulebskim Madżaku i nie zgadza się z tym, by miał to być książę duleb- ski. ,, Zdaniem mym nazwa Madżak może być raczej uważana jako zniekształcenie imienia (alias Bus), wodza Antów z czasów …
Źródła:
- В византийской практике титулом рикс назывались правители варваров, обладающие всей полнотой гражданской и военной власти, а также имеющие в подчинении правителей более низкого уровня. Для Мусокия таким правителем мог быть Ардагаст (Свод (Том II), стр. 296, прим. 87).
- Bury J.B. History of the Later Roman Empire from Arcadius to Irene, p.2, 2009, New York, Cosimo, Inc. 978-1-60520-405-5 http://books.google.se/books?id=wDIJNvWb48YC&printsec=frontcover&hl=pl#v=onepage&q&f=false стр.129, en
- Surowiecki Lorenz Schaffarik, Paul Joseph Über die Abkunft der Slawen 1828 г. http://books.google.pl/books?id=inGPlZ2ayvYC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false 25 стр., de
- Labuda Gerard, Pierwsze państwo słowiańskie. Państwo Samona, 2009 г. Wodzisław Śląski, Wydawnictwo Templum 978-83-929218-0-6 137 стр
- Menander,Fragmenta Historicum Graecorum
- Stanczo Waklinow, Kultura Starobułgarska, Warszawa 1984, s.14
- Prokopiusz z Cezarei, Historia sekretna, Warszawa 1969, s. 95
- Prokopiusz z Cezarei, Historia sekretna, Warszawa 1969, s. 140-141
- Prokopiusz z Cezarei, Historia sekretna, Warszawa 1969, s. 167
- Obecnie Spori, zdaniem profesora Jacka Banaszkiewicza należy rozumieć jako równoważnik miana Weneti, czyli szeroko rozłożeni, rozproszeni na wielkich przestrzeniach, słowem – liczni, więksi. Z punktu widzenia tych, którzy tę nazwę dla Słowian ukuli, wspólnot widzących z zewnątrz słowiańskie ludy jako obce, nazwa ta znaczyć może m.in. tyle co "mrowie nie naszych, masa amorficzna jakichś ludzi. Jacek Banaszkiewicz, Polskie dzieje bajeczne Wincentego Kadłubka, Wrocław 2002, s.90
- Paweł Józef Szafarzyk, Słowiańskie starożytności, Poznań 2003 (reprint), s.54
- His name is transliterated as Musokios, Musukios or Musocius[3] from the works by Byzantine historian Menander Protector (l. mid-6th century).
- Pavel Jozef Šafárik, Über die Abkunft der Slawen nach Lorenz Surowiecki (1828), Buda, page 25
- Daniel Ziemann, Böhlau Verlag Köln Weimar, 2007, Vom Wandervolk zur Grossmacht:die Entstehung Bulgariens im frühen Mittelalter (7.-9. Jahrhundert) page 116
- Jan Filip, International Union of Prehistoric and Protohistoric Sciences, Actes du VIIe Congrés International des Sciences Prehistoriques et Protohistoriques, Prague 21-27 août 1966, Institut d'Archéologie de l'Académie Tchécoslavaque des Sciences à Prague, 1970, page 1085
- Феофилакт Симокатта. История. — М.: Издательство «Арктос — Вика-пресс», 1996. — 272 с. — ISBN 5-85551-141-1
- Феофан Византиец. Феофан Византиец. Приск Панийский. // Летопись от Диоклетиана до царей Михаила и сына его Феофилакта. — Серия «Византийская историческая библиотека». — Рязань: Издательство «Александрия», 2005. — 608 с. — ISBN 5-94460-024-1
- Свод древнейших письменных известий о славянах. Том II (VII—IX вв.) / ответственный редактор Литаврин Г. Г. — М.: Издательская фирма «Восточная литература» РАН, 1995. — 590 с. — ISBN 5-02-017809-8
- Кулаковский Ю. А. История Византии. Том 2. 518—602 годы. — Серия «Византийская библиотека». — СПб.: Издательство «Алетейя», 2003. — 400 с. — ISBN 5-89329-619-2
- Раннефеодальные государства и народности (южные и западные славяне VI—XII вв.) / ответственный редактор Литаврин Г. Г. — М.: Издательство «Наука», 1991. — 254 с. — ISBN 5-02-010032-3
Autor: A. Fularz
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz